" ĐƠM CÁ "

 Đơm cá, một hình thức đánh bắt, của người dân vùng chiêm trũng.

 Dụng cụ là những tấm lưới. Thưa hay dầy, phụ thuộc vào mục đích.

 Loại thưa, dùng đơm cá lớn. Loại dầy, đơm cá bé, tôm tép.. Lưới được thiết kế hình chóp, trên to dưới nhỏ.

 Lưới chắn ở những nơi nước chảy. Cá trôi theo dòng nước, tuột và đọng lại đáy lưới.

 Sôi động mùa đơm cá, thường vào tháng bảy, tháng tám, mưa nhiều.

 Nhớ những ngày đơm cá Rô Bưởi (*).

 Sau những trận mưa lớn, nước dồn về. Bọn tôi, đưa lưới cắm vào cống. 

 Từng đàn Rô, lúc nhúc ăn mồi, nhào lộn trên mặt nước, rộng như cái nia, chiếc chiếu. Chúng bơi theo dòng chảy, rồi trôi vào lưới. 

 Cá xuống nhiều, nhất là về trưa. Trời càng nắng nóng, cá đi càng dầy. Chừng nửa, hoặc một tiếng gì đó, phải đổ. Mỗi mẻ, ít ra cũng hàng cân, nhiều thì vài cân. 

 Khi đổ, một tiếng xòa, cả bầy cá nhảy lao xao. Phơi ra một màu trắng xanh, đẹp mắt.

 Thường những đợt mưa, mỗi nhà cũng được vài chục cân. Có gia đình như Bác Tư Rỗ, phải cở tạ, hoặc vài tạ. Vì Bác chiếm giữ được Cống "yết hầu". Nơi tập trung các tía cá đi.

 Sản phẩm Rô Bưởi, rất khó chế biến, thường muối mắm, hoặc phơi khô, để dành, khi thức ăn khan hiếm.

 Việc mưu sinh, ngoài thành quả niềm vui, là những rủi ro, buồn phiền. Thậm chí cả những cái giá phải trả, rất đắt.

 Nhớ như in, tối hôm ấy, tôi đơm cống dưới, Bác Tư Rỗ đơm cống trên. Chừng nữa đêm gì đó, từ phía Bác Tư nghe tiếng Ứ Ứ. Tôi gọi, ko thấy trả lời. Đi vòng đến chỗ Bác. Trước mắt, một cảnh tượng, phát sợ: Tư Rỗ quằn quại trên thành cống, người lấm lem bùn đất, mặt tím tái, miệng sùi bọt mép, mắt trắng chợt.

 Bên cạnh, xác con Hổ Mang, bị băm nát, máu lênh láng.

 Thôi chết, bị nó cắn rồi.

 Tôi la lên, và gọi cho mấy người trong xóm cùng đơm quanh đó.

 Mọi người xúm lại, khênh Bác về. 

 Ko kịp tới thầy thuốc. Bác đi ngay sau đó.

 Tư Rỗ chết. Cống "yết hầu" ko ai dám đơm cả. Những lời truyền miệng, đồn thổi,  nghe đến khiếp. Đêm đêm, người ta vẫn thấy Tư Rỗ bận quần áo trắng toát, đầu tóc rủ rượi, ngồi thu lu trên cống. 

 Ko biết sự thật thế nào. Nhưng những đêm, về khuya, ngồi gác đơm. Giật mình, mỗi khi nghe tiếng oác oác, của loài chim lợn bay qua.

 Một cảm giác gai gai, rờn rợn, trong mình.

 Như vô thức, mắt đảo vội về phía Cống "yết hầu"- nơi Bác Tư gặp nạn..

..................

 

 " SÁT GÁI "

 

 Năm nay họp lớp. Tư Đen ko có mặt. Câu chuyện xung quanh hắn và gái, được anh em đem ra mổ xẻ.

 Thực ra hắn ko có gì đặc biệt. Da thì đen, mắt thì lác. Cánh đàn ông nhìn chán chết. Bù lại, trời cho hắn một chút về thân hình vạm vỡ, khỏe mạnh.

 Dù sao, mẫu đàn ông như vậy, tuyệt nhiên ko thể gọi điển trai được.

 Nhưng ko hiểu sao, hắn có sức lôi cuốn, thậm chí hút hồn phái đẹp đến vậy ?

 Ngày cuối cấp hai, từng có cô giáo "thích" hắn. Dư luận ầm lên một dạo.

 Rồi những năm học đại học, hắn yêu nhiều. Thay bạn gái như áo mặc. Bạn bè, ghen với hắn về mục này. Thuốc lá, kẹo dồi, lúc nào cũng ko thiếu trong ba lô. Nguồn chính, do các nàng "cung ứng". Đôi khi anh em được "ké".

 Tốt nghiệp, hắn được giữ lại trường. Rồi lấy vợ sinh con. Đến lúc về hưu, hắn chuyển qua năm đơn vị. Chuyển ko phải hắn ko làm được việc, hay nguyện vọng. Mà buộc phải dứt áo ra đi, với ko ít những bùng nhùng, trong quan hệ tòm tem trai, gái, để lại hậu quả.

 Nghe đâu, mới đây mặc dù đã nghỉ rồi, hắn vẫn đang dính vào việc kiện tụng vợ hai, vợ ba chi đó.

 Đang lúc chuyện Tư Đen có kịch tính, thì gặp các chuyên gia thông tin.

 - Mình xin thông báo với các bạn, Tư Đen thoát kiếp nạn hầu tòa rồi. Vợ cả, rút đơn xí xóa cho qua. - Một bạn gần nhà đối tượng mở màn.

  - Thế hắn có bao nhiêu vợ tất cả?

  - Hôn thú một, ngoài luồng, có trách nhiệm đi lại hai. Hai vị đầu mỗi vị ba con, vị ba hai, tổng tám đứa. Còn vương vãi ko biết hết được.

 Tất cả đám bạn ồ lên. Rồi nhiều ý kiến, tranh nhau, phán: Đồi bại quá, ít đức quá, tham quá... Nhưng có người lại khen: giỏi quá. 

 Tuy nhiên ý kiến giỏi, bị phản bác nhiều. Nào là phiến diện, nào là đồng lõa, nào là vuốt giáo cho giặc....Đã phát ra, phải cố bảo vệ chính kiến, vì còn giữ sĩ diện trước đám đông.

 Các ông chửi hắn, ko sai. Vì các vị đứng ở điểm đạo đức, luật pháp để soi. Còn mình xuất phát từ ham muốn và khả năng thực hiện. Đã là thằng đàn ông, trăm thằng  thì cả trăm đầy ắp tham vọng chinh phục "sở hữu" phái yếu.

Tuy nhiên tham vọng đó, có người bất chấp làm tới. Có người kiềm chế dừng lại bởi rào cản đạo lý, luật pháp. Cũng có loại, ko thiếu dã tâm, nhưng bất tài. Quay sang mở giọng cao đạo: Tao ko thèm, hoặc phải giữ thế nọ, thế kia...Mình tin số này ko ít.

Làm đàn ông, được phụ nữ mến là khó, phụ nữ yêu khó hơn, phụ nữ chấp nhận dâng hiến, bàn giao cả cuộc đời, còn khó hơn nhiều. Khó vậy, mà Tư Đen làm được, thì hắn giỏi chứ. Ko những hắn, mà những thằng sát gái đều là thằng có biệt tài cả đấy. Đừng xem thường. Nếu các ông ko tin, thì cứ thử...thử đi..thử đi..

 Thấy giọng lưỡi các bên đều căng. Ko muốn sự việc đi quá xa, cựu lớp trưởng, lên tiếng:

 Tôi thấy các bạn nói đều có lý của mình. Tuy nhiên nếu gác phạm trù đạo đức, luật pháp, thì công bằng nhìn nhận, Tư Đen quả có tố chất, thuyết phục. Còn tố chất đó là gì? Cánh mày râu mình chắc ko thấy hết. Điều này, cũng như câu trả lời chính xác, đầy đủ nhất vẫn là thế giới chị em !

BÀN VỀ LUẬT BÙ TRỪ

Mở đầu truyện Kiều, Nguyễn Du đã nêu lên thuyết tài mệnh tương đố:

“Trăm năm trong cõi người ta

Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau”

Ngay cả ông trời cũng cò đố kỵ, ghen tuông với chính vạn vật mà mình tạo ra:

“Tinh hoa phát tiết ra ngoài

Nghìn năm bạc mệnh một đời tài hoa”

Dân gian ta cũng ngộ được luật bù trừ. Thấy “phúc là chỗ nấp của hoạ, hoạ là chỗ nấp của phúc” nên đã viết:

- Hồng nhan đa truân.

- Hồng nhan bạc mệnh.

- Ngu si hưởng thái bình

- Đen bạc đỏ tình.

- Ăn cơm với cáy ngáy o o, ăn cơm với thịt bò lo ngay ngáy.

- Mèo mù vớ cá rán.

- Dao hai lưỡi.

- Yêu nhau lắm cắn nhau đau.

- Ghét của nào trời trao của ấy.

Hiểu được luật bù trừ, dân gian thanh thản:

“Có bao nhiêu kẻ yêu ta

Kẻ ghét đếm đủ cũng là bấy nhiêu

Khi biết ghét cũng là yêu

Ân oán sẽ hết, mọi điều sáng trong”

Người có tài, có hoạ. Con chim chết vì bộ lông đẹp. Con hươu, con nai chết vì thịt thơm ngon, “mỹ nhân bạc mệnh”, “hồng nhan đa truân”, “ngu si hưởng thái bình”, “thánh nhân đãi kẻ khù khờ”, kẻ nghèo khổ “ăn cơm với cáy ngáy o o, ăn cơm với thịt bò lo ngay ngáy’. Vua ngủ với cung tần mỹ nữ trong màn loan chướng huệ không sướng hơn gì kẻ ăn mày ngủ với nhau nơi đầu đường xó chợ. Trạng Quỳnh bắt nhà vua nhịn đói gần chết, nên khi cho ăn món mầm đá thấy ngon hơn sơn hào hải vị.

Hoạ phúc luôn bù trừ nhau như truyện “Ngựa tái ông”: lần thứ nhất mất ngựa tưởng hoạ, lại thành phúc vì con ngựa cái rủ ngựa đực về thành đôi. Được ngựa là thành hoạ, vì anh con trai cưỡi ngựa lại bị đá què chân. Cũng vì đá què chân, anh con trai không bị đi lính. Trong khi đó trai làng đều bị chết trận.

Luật bù trừ là công bằng tuyệt đối. Cái áo cuối cùng loài người mặc không cần có túi để mang theo danh vọng và tiền tài xuống âm phủ:

“Áo quan không túi không quần

Mặc đều vừa vặn không cần số đo”

Con người trần truồng ra đời, rồi cũng trắng tay ra đi:

“Vua Ngô 36 cái tàn vàng

Chết xuống âm phủ chẳng mang được gì

Chúa Chổm uống rượu tì tì

Chết xuống âm phủ chẳng có gì mà mang”

Tỉnh say, sống chết, buồn vui chỉ là một hằng số, chỉ vì không hiểu luật bù trừ nên có nhiều người sinh mê lú.

Cái chết, đó là sự công bằng, sự bù trừ tuyệt đối của tạo hoá. Hãy ngắm những ngôi mộ bầy ra như hộp lịch ta sẽ thấy hết tánh không của bù trừ.

-Dù ko phải là người mê tâm.Nhưng tui thấy hình như tạo hóa xếp luật bù trừ cho con người và vạn vật là có cơ sở...tỉ như những cây họ cỏ(thảo) tuy bé nhỏ yếu ớt nhưng chúng có sức sống chịu khắc khổ và khả năng tái sinh kì diệu

còn con người  sống cùng lao động nặng nhoc..khiêm nhường lại có sức đề kháng tốt.

Xưa dân gian đã có câu: cái nết đánh chết cái đẹp..hay: tốt gỗ hơn tốt nước sơn..vv mà trong văn học hiện thực đã đê cập

Chị Dâu-ngô Tất Tố(đại biểu cho tầng lớp nông dân nghèo sống đẹp cả nội tâm và thể chất

-Thị Nở-Nam Cao...(đại diên cho 1 tầng lớp PN khiếm khuyết..nhưng bù lại = tình người với bát cháo hành thơm muôn thuở...

Bây giờ thì sao?...giữa thời buổi tiền lên ngôi...ai dám chắc là ng đàn bà xấu xí  nào cũng tốt nết?...

Ai dám chắc rằng ng đàn bà dẹp khỏe mạnh như chị Dậu  mãi chân tình với anh chồng củ mỉ nghèo khó của mình...?

định luật-có nọ mất kia...vẫn còn hiện thực không đây?...

 TRĂNG MUỘN

                

                    

Cu Tuất nằm duỗi dài ,  phe phẩy cái quạt nan , sao lờ mờ, lởn vởn những đám mây, thỉnh thoảng nó lại đập lũ muỗi phành phạch. Bức bối quá, Tuất định đi dội mấy gáo nước cho đỡ, chợt con bé khóc ré lên , vội vàng mê mẩn chạy vào giường

- Bố đây, bố đây thằng Bin hư nào , gác cả hai chân vào mặt em thế này. Miu ngoan nào ngoan nào , bố thương.

Con bé ọ ẹ thêm tí nữa, lại ngủ ngoan trong vòng tay của Tuất, nước mắt vẫn mọng vòng quanh mắt.

Từ ngày vợ Tuất đi Công ty, Tuất vừa làm bố vừa làm mẹ. Cô vợ chuyên làm ca đêm, ngày có về cũng lăn ra ngủ , thành ra mọi việc từ đồng áng đến con cái, giặt giũ... Một tay Tuất quán xuyến.

Trước dịch tả lợn Châu Phi, lợn đã rớt giá như bèo. Nuôi đàn lợn nửa năm giời mà đến lúc bán thương lái chê ủng chê eo...nào là quá cân, lắm mỡ, thành ra cả chục đàn lợn nhà Tuất phải bán vo cho thương lái, chả cân kẹo gì, số tiền thu được chưa bằng một nửa số vốn cám

Đâm lao theo lao, vợ chồng Tuất lại tái đàn. Vừa mới vào gần ba trăm giống thì dịch tả ập đến. Tiền hỗ trợ chả được là nhiêu, thế là vốn liếng bao năm chăn nuôi của vợ chồng Tuất đổ xuống sông xuống biển, số nợ tiền cám cả trăm triệu lần trước không lấy đâu ra mà trả.

Vợ Tuất xin đi làm ở công ty điện tử , tháng tháng cũng được dăm bảy triệu. Tuất ở nhà đồng áng trông con, thỉnh thoảng gởi được con cho bà trông giúp, Tuất đi phụ hồ.

Vợ Tuất dáng người thon lẳn, da ngăm đen, mình cá trắm. Cặp mông tròn trịa đi cứ nẩy tanh tách, bộ ngực cũng chẳng chịu thua , cũng nhảy chồm chồm theo nhịp bước. Từ ngày đi công ty ả khác hẳn, nước ngăm đen mìn mịn dường như dễ ăn son phấn hơn. Thoa tý kem thôi nhìn ả đã như một người khác. Ánh mắt lúng liếng , cặp môi đỏ mọng nom lúc nào cũng như ươn ướt...

Đêm đi ngằm ngặp , ngày lăn ra ngủ. Lựa lúc con sang nhà ông bà , Tuất khẽ choàng tay ôm vợ

- Xê ra kia cho người ta ngủ, mệt bỏ mẹ

Tuất không nói gì , quay mặt vào trong

Có lần cũng thế , Tuất nhớ vợ

- Người gì hôi khiếp, lẽ cả tuần nay không tắm

Xin bố !

Tuất buồn, đã thế cái mùi nước hoa sặc sụa hăng hắc từ người vợ Tuất cứ phảng phất mãi không thôi, buồn nôn Tuất bỏ ra ngoài .

Chiều tối đi làm, vợ Tuất dặn với

- À mà này , ở nhà nhớ giặt quần áo, cái áo con xịn mấy củ đấy và bộ ngủ đừng cho vào máy giặt, nó nát tươm ra, giặt tay xong phơi riêng ra nhá

Tuất như một cái máy lúc nào không biết, sáng đưa con đi học , đi mẫu giáo . Xong đi làm quanh quẩn trong làng, chiều đón con. Nửa đêm buồn quá chả ngủ được , ra vườn ngắm trăng suông.

Đã mấy lần vợ Tuất được anh quản đốc đưa về tận nhà với lí do xe hết bình ắc quy không đề được, trời mưa xe ngập chết máy phải gửi lại.

Sinh nhật vợ Tuất ( từ ngày cưới nhau)  tổ chức ở nhà hàng, chỉ có mỗi vợ Tuất cùng lũ bạn ở công ty, ba bố con ở nhà. Nửa đêm anh quản đốc mới đưa vợ Tuất về, ôm theo một đống quà... Đồ lót Trai ầm, váy vó cả mớ, son môi sữa tắm, mấy phong sô cô la và một bó hoa hồng hẳn ba mươi tư bông.

 Tối chủ nhật, hai đứa bé đã ngủ, Tuất đến bên vợ rụt rè

- Em này, anh tính hay mình lại tái đàn

Vợ Tuất nhảy dựng lên 

- Thôi, thôi, tôi xin bố . Hai đận còn chửa chết hay sao . Ông thích thì đi mờ tái, tôi chịu!

- Thì anh muốn có vợ có chồng như xưa, đằng này em cứ đi biền biệt, cả tuần chả nói chuyện với con , tội lắm!

- Ôi dào, vẽ chuyện! Không có tiền lại chả rã họng ra đấy à, hay anh thấy vất vả quá. Thôi được để mai tôi nói chuyện với ông bà. Mỗi tháng gởi ông bà hai củ, xong phim. Ông muốn đi đâu thì đi, con để ông bà lo cho

- Nhưng...

- Không nhưng nhị gì nữa, xê ra cho tôi ngủ . Mai còn phải đi làm bù.

Nuốt cục nước bọt suýt nghẹn. Tuất ôm cái chiếu ra vườn ngắm trăng.

Ngày mới lấy nhau, vợ chồng bảo ban chịu thương chịu khó làm ăn, rồi sinh con để cái đâu có gắt gỏng tí nào.

Tuất nhớ những đêm trăng sáng, vợ chồng nằm bên nhau cũng ở chỗ này . Tay chân cấu chí nhau, rắm rít um tùm mà vẫn ôm nhau cười như nắc nẻ ấy thôi. Tuất thèm được như ngày ấy.

Trăng hôm nay muộn quá, đằng đông mới he hé một tí lưỡi liềm đỏ lòm mà đã bị đám mây che khuất.

ĐỐT MÃ

Vong linh một vị tướng quân đội nhập vào cô cháu gái, cười ha hả, mà giọng nói rất to, trầm hùng, lại pha chút khôi hài của vị tướng quân quen "ăn to nói lớn" nơi chiến trận.

Anh con trai (quân hàm thượng tá) hỏi:

- Con đốt tiền biếu cho ba, ba có nhận được không?

- Nhận được!

- Con đốt quần áo biếu cho ba, ba có nhận được không?

- Nhận được!

- Con đốt ôtô biếu ba, ba có nhận được không?

- Ôtô hả, mi đốt cả hai lần tao đều nhận được cả!

Cả gia đình mừng mừng, tủi tủi vì không những được giao lưu trực tiếp với cha mình (tính tình giọng nói vẫn thế) mà ba còn nhận được quà biếu của con cháu nữa. Đột nhiên vị tướng chuyển sang giọng trang nghiêm và khôi hài:

- Nhưng mà bọn mi đã hại tao!

- Sao hả ba?

- Khi nhận được ôtô, khoái chí quá, tao đẩy ra đường chạy thử thì khởi động mãi mà máy không nổ! Hoá ra không có xăng (cả gia đình cười). Chềnh hềnh ra đường mãi, nên công an đến tuýt còi bắt nộp phạt vì "cản trở giao thông". Loay hoay và lóng ngóng mãi mà không đánh xe vào rìa đường được, công an lại hỏi: "xin cho kiểm tra bằng lái", tao làm gì có bằng lái, và lại phải nộp phạt lần thứ hai (cả gia đình lại cười). Chưa hết đâu, khi bọn mi gửi ôtô lần thứ hai, tao chán quá chả thèm đi nhận, thì tháng sau tao lại nhận được một "trát" bắt nộp tiền "phạt phí lưu kho lưu bãi" (cả gia đình lại cười như nắc nẻ).

- Như vậy vẫn còn may đấy, nếu tao mà đi từ Sài Gòn bằng chiếc ôtô bọn mi biếu thì ba ngày nữa chưa chắc ra được Hà Nội, vậy thì hôm nay giao lưu làm sao được đây?

- Thế ba đi mây về gió à?

- Nhanh hơn cả đi mây về gió! Chỉ cần nghĩ về đâu là đến đó liền. Nhưng bọn mi có thực lòng biếu ôtô cho tao không?

- Chúng con thật lòng mà ba

- Chiếc ôtô thứ hai khá cầu kỳ, bọn mi mua 700.000 đồng ở Hàng Mã đúng không?

- Vâng, sao ba biết tường tận như thế!

- Thì lúc đó tao đang đứng cạnh đó mà. Nếu bọn mi có lòng hiếu thảo, thì hãy mua cho tao một chiếc ôtô thật khoảng 700 triệu thôi mà.

- Nhưng ba có cần đi ôtô của trần gian đâu

- Thì tao tặng cho các đồng đội của tao trong hội cựu chiến binh để họ chở nhau đi chơi, được không

Mấy người con gãi đầu gãi tai tỏ ra lúng túng, vị tướng quân lại cười ha hả và nói: "Ôtô thật sao không biếu, mà chỉ biếu ô tô giấy 700.000 đồng thôi, lại còn cứ khấn "ba phù hộ cho con thăng chức ba nhé", ôtô giấy mà thay cho lòng hiếu thảo được à?"

Vị tướng lại nói tiếp:

- Bọn mi khi đi may quân phục có đo không?

- Phải đo đến ba lần chứ ạ.

- Thế sao bọn mi mua quần áo mã mà chẳng đo gì cả, biết "người âm" gầy hay béo, cao hay thấp mà mua? Mặc không vừa thì vứt bãi rác à?

- Con nghĩ là sẽ có phép biến hoá mà ba

- Đã có phép biến hoá thì cớ sao phải mua đồ giấy để đốt đi cho phí, sao không mua đồ thật, rồi đặt lên cúng, tao vẫn chứng nhận được mà, sau đó đem quần áo ấy tặng cho các đồng đội của tao, nói rằng "ba cháu gửi biếu các bác" thì có hơn không?

- Vâng chúng con xin làm theo lời ba

- Lại còn cái vụ tiền mã nữa.

Có 4 lý do mà không nên mua đồ mã ?

- Thứ nhất là các nguyên liệu làm tiền mã, đồ mã đều từ các thứ vật liệu dễ cháy, bẩn thỉu, tanh hôi.

- Thứ hai là khi gia công, đàn bà con gái, chó mèo nhảy qua nhảy lại còn gì là thanh tịnh.

- Thứ ba là bọn mi đi lấy tiền ngân hàng, có đếm không? Đếm đến ba lần ấy chứ. Nhưng khi đi mua tiền mã, có đứa nào đếm không? Chẳng bao giờ chứ gì. (cả gia đình sững sờ). Nhưng nếu có đếm thì chẳng bao giờ đủ đâu. Như vậy trong tư duy của bọn làm tiền mã, hàng mã đã chứa đầy tư tưởng đại khái và giả dối rồi, sự giả dối và bất tịnh này đã tàng trữ trong đồ cúng. Thế mà lại nheo nhẻo khấn rằng "chúng con lòng thành dâng lên tịnh tài tịnh vật" hay saoThanh tịnh cái nỗi gì !

- Thứ tư là: "thống đốc ngân hàng" của thế giới tâm linh đâu có cho phép lưu hành đồng tiền do các cõi giới khác in hộ? Đồng tiền phải có mệnh giá chứ, có thể chế nào mà lại chấp nhận cho hàng nghìn hàng vạn hãng in tiền không? Rồi ai cũng tự in thì tiền có giá trị gì không?... Vậy nên, nếu các con có cúng thì hãy cúng tiền thật, sau đó mang số tiền đó nhân danh ba mà giúp đỡ đồng đội của ba thì đó mới là cúng thật.